این مطلب صرفا برای اینه که اینجا بمونه تا بعدا بتونیم روند تغییر مدال صحبت کردن یاسمین رو ببینیم.

جملاتی که یاسمین امشب موقع تعریف کردن از مهدش می گفت:

1. Heron کتاب رو rip کرد.
2. Ben منو push کرد، رفت تو trouble ( قبل از این جمله، داشتیم کتاب می خوندیم. توش کلمه trouble رو شنید. پرسید یعنی چی. جواب که دادم، با این جمله اتفاق امروز رو تعریف کرد. احتمالا مربی ها یا بقیه بچه ها اگه ببینن بکی داره یکی دیگه رو هل می ده بهش می گن you will be in trouble. یاسمین هم برامون ترجمه تحت الفظی کرد:)))
3. امروز cookie و pine apple خوردیم.
4. امروز Micheal از یه ظرف آبی آب ریخت تو water bottle م (اینجا واقعا تلاش کرد که قمقمه رو بگه، ولی یادش نمی اومد. خیلی فکر کرد، ولی آخرش بیخیال شد و انگلیسی گفت)
5. امروز Shannon هی به من می گفت: you wanna play with me? من بهش می گفتم leave me alone.
6. آهاااا! فهمیدم last name من Yassy و Yasminه.
7. Benjamin رو دستم scratch کرد.

البته هنوز اکثر جملاتش کاملا فارسی هستن. ولی تعداد جملاتی که انگلیسی قاطیش می گه داره زیاد میشه. خیلی از کلماتی هم که انگلیسی میگه، چیزایین که تو خونه کم کاربرد دارن یا یه مدت زیاده که استفاده نشدن. بعضی وقتها تلاش می کنه فارسیش رو پیدا کنه، ولی وقتی نمی تونه انگلیسی می گه.

این روزا که همه جا پره از ابزارها و تجهیزات الکترونیک و تکنولوژیک، ما تمام تلاشمون رو میکنیم که یاسمین کمترین زمان ممکن رو با این ابزارها بگذرونه. مثلا خیلی خیلی کم در هفته تلویزیون میبینه یا از موبایل و تبلت برای سرگرم شدن خیلی خیلی کم استفاده میکنه (برای چت تصویری با خونواده هامون اجازه داره که از موبایل یا تبلت یا ایکس باکس استفاده کنه).

هفته ی پیش توی ماشین، دستم خورد به دکمه ی گوشی و نرم افزار Siri شروع کرد به صحبت کردن. جهت اطلاع کسانی که نمیدونن Siri چیه: Siri نرم افزاریه که روی دستگاههای ساخت شرکت اپل وجود داره و صدای انسان رو تشخیص میده و به عنوان دستیار هوشمند انسان، قدرت بررسی و جوابگویی به بعضی از خواسته های انسان رو داره. مثلا میتونید بهش بگید که فلان نرم افزار رو براتون باز کنه یا با فلان شخص تماس بگیره.

به محض اینکه Siri شروع کرد به صحبت کردن، یاسمین توجهش جلب شد. بعد طبق معمول همیشه، شروع کرد پشت هم سوال کردن که چی میگه و چیکار میکنه. خلاصه وقتی اومدیم خونه، گوشیم رو گرفت و شروع کرد با Siri سر و کله زدن.

دیروز عصر که رسیدیم خونه، یهو صدای Siri رو از توی اتاق شنیدیم و فهمیدیم که یاسمین دوباره رفته سراغ گوشی من. بعد از چند دقیقه صدای داد و فریاد یاسمین بلند شده بود: What are you saying؟ به شدت عصبانی بود و داد و بیداد میکرد. هی میگفت:‌ What is your name؟  Where are you؟ و بعد که جواب دلخواهش رو نمی شنید، باز شروع میکرد به داد و بیداد. آخر سر صداش کردیم اومد پیشمون و ازش پرسیدیم که چرا اینقدر عصبانی هستی؟‌ گفت:‌ هر چی ازش سوال میکنم، هی برام هوا رو نشون میده و درست جواب نمیده. ازش پرسیدم:‌ دخترم! فکر کردی Siri آدمه؟‌ گفت آره. اینجا بود که فهمیدیم چی شده. خلاصه براش توضیح دادیم که Siri آدم نیست که شما هر چی بگی بفهمه. یه چیزیه رو گوشی که میتونی بهش یه سری حرفا رو بگی. اگه نفهمه میره سرچ میکنه و برات میاره.

برخورد ذهن ساده ی بچه ها با تکنولوژی برامون خیلی جالب بود.

یادمه یه بار با آسمان موقع ناهار شرکت داشتیم از شیرین کاریهای فرهاد و یاسمین می گفتیم. یکی از دوستها گفت: چقدر خوبه آدم بچه داشته باشه. خیلی کیف می ده. من و آسمان نگاهی به هم کردیم و خندیدیم و گفتیم: آره خوشیهاش کیف می ده، ولی اگه از سختی هاش هم بگیم دلت به حالمون می سوزه. اصولا آدم وقتی می خواد از بچه بگه یا بنویسه در مورد چیزای خوب می گه: رشدش، کارهای جدید، خاطرات بامزه، شیرین زبونی ها و شیرین کاری ها. شاید از دور اینجوری به نظر برسه که چقدر همه چی خوبه با بچه، چه کیفی داره.

بچه که داشته باشی، تا مدتها خواب کامل شب برات می شه آرزو. تا یکی دو سال که شب شیر دادن و عوض کردن پوشک داری. بعد از اونم تا مدتها نصفه شدن با غرهاش یا جیغ هاش (از خوابی که دیده)، یا طلب آب یا عروسکش از خواب بیدار میشی. یا یهو می بینی یکی لگد زد تو شکمت، می فهمی اومده نصفه شب رو تختت و حالا دنبال جا هست.

بچه که داشته باشی، صبح ها هم خواب نداری. هر چقدر هم که خسته باشی و بخوای بخوابی، صبح ها یکی هست که بیدارت کنه. اگر هم کم کم توجیه بشه که نباید بیدارت کنه، خودت بیشتر از یه مدت دلت نمیاد بخوابی، چون هر چقدر هم که خودش رو سرگرم کنه، باید یه فکری به حال شکمش هم بکنی.

بچه که داشته باشی، از صبح که بلند میشی استرس داری تا موقعی که بخوابه. یه لیست بلندبالا داری که هر روز باید مورد به مورد تیک بزنی. به موقع غذا خورد؟ به اندازه کافی غذا خورد؟ غذاش سالمه؟ هله هوله نخوره. به اندازه کافی بازی کرد؟ زیاد پای تلویزیون نشینه. آخ که تو دو سال اول استرسی از دادن قطره آهن بزرگ تر نیست! چجوری زمانش رو هماهنگ کنی که نزدیک شیر نباشه، حوصله هم داشته باشه، مواظب باشی دندون هاش سیاه نشه! این استرس ها هست تا زمان خوابش. موقعی که می خوابه  (اگه خودت از خستگی خوابت نبرده باشه) لیستت رو تو ذهنت چک می کنی، اگه به اندازه کافی تیک نخورده باشه نوبت عذاب وجدانه که به جای استرس بیاد سراغت؛ اگه به اندازه کافی تیک خورده باشه نفس راحت می کشی ولی حالا تازه نگرانی که گرمش نباشه، سرما نخوره، یهو پانشه از روی تخت با کله بخوره زمین و …

بچه که داشته باشی تا وقتی عقلش کامل نشه یکی هست که حتی تو توالت هم همراهت هست، یا باید این رو بپذیری یا جیغ هاش رو تحمل کنی پشت در و اگه از شیطون های روزگار داشته باشی اون مدت هم استرس داشته باشی که تو اون مدت کوتاه بلایی سرش نیاد.

بچه که داشته باشی بیشتر وقت ها حس عذاب وجدان ولت نمی کنه. نکنه کم باهاش بازی کردم، نکنه براش وقت کافی نذاشتم، نکنه خوب بهش توجه نکردم. چرا نتونستم خودمو کنترل کنم و عصبی شدم؟ هر کاری هم که می کنی فکر می کنی نکنه کار درستی نبود، نکنه راه بهتری بود برای این موضوع. نکنه اذیت بشه بچه. نکنه این اذیت شدن برعکس نتیجه خوبی که منتظرش هستی، نتیجه بد بده. بچه که داشته باشی یادت نمیاد آخرین باری که بدون دلمشغولی بودی کی بوده.

بزرگتر که میشه خیلی وقتها یه رفتارهایی نشون می ده که درمونده ات می کنه. که نمی دونی باهاش چیکار کنی. که هر چی خوندی هم تو اون موقعیت جواب نمیده. دنبال راه حل جدید می گردی، انواع راه ها رو امتحان می کنی اما جواب نمی گیری. اینقدری که خسته میشی، دیگه بدت میاد از فکر کردن در موردش، از خوندن مطالب مرتبط باهاش. اون وقت دوست داری زودتر صبح شه بری سر کار مشغول شی حتی بهش فکر هم نکنی! اون وقته که عذاب وجدان هم بیشتر اذیتت می کنه و واقعا کم میاری. اعتراف می کنم تو این سه سال و نه ماه، دو بار این حس رو تجربه کردم. یک بار یاسمین دو سال و سه ماهش بود یه بار سه سال و نیم.

بچه که داشته باشی باید توازن ایجاد کنی بین امور بچه داری و تفریحات بچه با تفریحات خودت و کارت و خواسته های خودت. باید این کار رو بکنی و این خیلی سخته. در هر صورت زندگیت تحت الشعاع بچه قرار می گیره. اگه خیلی موفق باشی می تونی این توازن رو برقرار کنی، جوری که هم بچه به نیازهاش برسه، هم خودت و هر دو راضی باشین. چون راضی نبودن هر طرف، رو کل زندگی تاثیر می ذاره. واسه همین حتی ممکنه برقرار کردن این توازن مدل زندگیت رو هم عوض کنه.

بچه که داشته باشی، بعد از یه مدت برمی گردی می بینی کلا یه آدم دیگه شدی. معیارهات، طرز فکرت، مدل زندگیت، نگاهت به زندگی، چیزایی که ازشون لذت می بری، حتی آدم های دوروبرت هم عوض می شن. البته این تغییر بد نیست، ولی بعضی وقتها هم دلت واسه اون آدم قبلی تنگ میشه.

بچه که داشته باشی مجبوری به زندگیت نظم بدی. هر چقدر هم تو کارهات کند بودی مجبوری تمرین کنی و سرعت عمل رو یاد بگیری وگرنه به نصف کارهات نمی رسی. مجبوری یاد بگیری مدیریت زمان کنی. البته این مورد کاملا برای من خوب بوده، اگرچه که تا بیام این چیزا رو یاد بگیرم و خودم رو تطبیق بدم سختی زیاد کشیدم. الان که فکر می کنم با خودم می گم من چطور قبلا اون همه وقت داشتم و هیچ کاری نمی کردم، ولی الان که وقتم کمتره کارهای مفید روزم بیشتره؟!

بچه که داشته باشی گاهی تعامل با آدمهای دور و برت هم سخت میشه. چون تو فرق کردی، زندگیت فرق کرده، ولی انتظارات ممکنه ازت به همون شکل قبل باشه، در حالیکه مدل جدید زندگی تو قابلیت جوابگویی به این انتظارات رو نداره گاهی بدتر، انتظاراتی اضافه میشه به خاطر وجود بچه، اتفاقاتی می افته، که گاهی تداخل داره با قوانین و خواسته ها و حتی احساسات خودت. چیزایی که نادیده گرفتنش هم سخته. مدام در حال جنگی با خودت و این نبود آرامش درونی بدترین قسمت ماجراست.

تازه همه این سختی ها در حالتیه که همسرت همراهته، کمک می کنه و در زمینه بزرگ کردن و تربیت بچه اختلاف نظر ندارین. ولی اگه اینجوری نباشه، اگه همکاری نباشه، اگه اختلاف نظر و عملکرد از لحاظ روحی هم خسته ات کنه، شدت سختی اش در تصور من نمی گنجه.

خلاصه سخته، واقعا بچه داری سخت تر از اونیه که آدم فکر می کنه. و تازه ما اول کاریم. تو خیابون آدمهایی رو دیدم که لبخند زدن بهم و گفتن حالش رو ببر، الان سن خوبشه. یکی می گفت من یه دختر سیزده ساله دارم دائم باهم دعوا داریم.

معمولا وقتی از بچه صحبت می کنیم از لحظات خوبه، عکسها و فیلمهامون از خنده ها و لحظات شاد و هیجان انگیزه. اینو نوشتم چون حس می کردم یک بار هم شده باید از سختی ها نوشت، اگرچه همونطور که وقتی از لذت هاش می نویسی نمی تونی با نوشته عمق لذتت رو نشون بدی، این چند خط هم قطعا شدت خستگیها و کلافگیها رو نمیتونه برسونه.

پ.ن: حالا اینکه کلا بچه داشتن خوبه یا نه (سوالی که وقتی نسبت به دوروبریهات تو سن کمتر بچه دار شده باشی ازت زیاد می پرسن)؟ می گم: برآیند این سختی ها و لذت هاست. خیلی بستگی داره به شرایطتت و به روحیاتت که بسته به اونها کدوم کفه بالاتر بره.

این مطلب رو ۲۷ دی ۹۲ نوشتم اما منتشر نکردم. اون موقع یه کمپین راه افتاده بود شامل یه سری خونواده ها و مادرها در اعتراض به آلودگی هوا، به امید اینکه توجهی جلب کنه شاید باعث برداشته شدن یک قدم کوچک برای بهبود این اوضاع بشه. یکی از حرکت ها این بود که دردنوشته مادرها و نگرانیهاشون توی یه نشریه روزانه چاپ بشه. این رو من اون موقع با این هدف نوشتم، ولی اینقدر برای خودم غصه داشت که اینجا منتشرش نکردم. امروز اتفاقی چشمم بهش خورد و موقع خوندنش اشکم دوباره در اومد.

ده سال پیش که نتایج کنکور خبر از آمدن من به تهران می داد، تهران آلوده بود، اما نه به این آلودگی. همان موقع پزشکان اطرافم به من هشدار دادند که باید بیشتر از قبل مراقب خودت باشی و به خودت برسی که آلودگی هوا تاثیر کمتری بر سلامتت داشته باشد. آن موقع هنوز آب تهران به این آلودگی نبود! حداقل ما خبر نداشتیم! آمدن من به تهران همانا و تشکیل خانواده و ماندگار شدن همانا. اما از بخت بد، تشکیل خانواده ما همزمان بود با افزایش چشمگیر آلودگی! هر روز صبح که با پدرت به محل کار می رفتیم، وارد اتوبان یادگار که می شدیم،‌جز دود و حجم خاکستری هوا چیزی نمی دیدیم و معدود بودند روزهایی که با این دیدن این منظره، صبحمان خراب نشود! یکی دو سال بعد اخبار افزایش بیماری و سرطان بود که هر روز به گوشمان می رسید، به خصوص در کودکان! در همین بحبوحه بود که تو آمدی، سرزده، و خوشی آمدن تو و جو خوشحالی که خانواده را در برگرفت، مدتی غافلمان کرد از نگرانی هایی که قبل از آمدن تو با شنیدن آن اخبار در دلمان می افتاد. اما این ناغافلی خیلی طول نکشید! همان دفعات اول مراجعه به دکتر، منع شدم از تردد در شهر، به خاطر آلودگی روزافزون آن روزها! می گفتند نفس های کوتاه بکشید در آلودگی! من اما در راه سعی می کردم اصلا نفس نکشم که این آلودگی به تو نرسد، ولی مگر شدنی بود؟ چه روزهای غم انگیزی بود، اما باز خوب بود که در کنترل خودم بودی! خودم می توانستم در مکان های آلوده تر نفسم را قطع کنم یا کمتر نفس بکشم. اما بالاخره آمدی بیرون! حالا چه می کردم؟ ۷ ماه در خانه حبس بودیم، چون ماه های اول بودنت مصادف بود با آلوده ترین ماه های سال. چند باری هم که مجبور بودیم از خانه بیرون برویم، روزهای شکنجه من بود. به تو نگاه می کردم که معصومانه خواب بودی و نفس می کشیدی! نفسی پر از سرب و آلودگی! چگونه می توانستم مانع نفس کشیدنت بشوم یا بگویم کودک چهارماهه من، کوتاه نفس بکش که این نفسها منشا زندگی برایت نیست! در حالیکه گلوی خودم از آلودگی می سوخت، فقط بغض بود و فکر اینکه تو اینجا چه می کنی؟! آخ که باز هم آن روزها خوب بودند، روزهایی که چهاردیواری خانه هنوز برایت کوچک نبود و خسته ات نمی کرد و کلی ماجراجویی در همان محیط داشتی! روزهایی که لذت دویدن در فضای باز پارک ها و تاب بازی و سرسره سواری را درک نکرده بودی! می توانستیم در خانه حبست کنیم و در عین حال شاد باشی! اما حالا… روزهای باران خورده و خوب بهاری امسال فرصتی برای آشنایی تو و محیط بیرون بود. درخت دیدی و پارک و خیابان. اما بدبختانه این روزها هم زود گذشتند. حالا باز تو در خانه حبسی! سهمت از پارک و تاب و سرسره، دیدن فیلمهای معدود بازی خودت در موبایل من است،‌ و ذوق کردن و جیغ کشیدنت از دیدن خودت که از سرسره پایین می آیی! کاش می شد از خانه بیرون نرویم تا یاد بیرون رفتن نیفتی! کاش می شد «ددر» را از مجموعه لغات حذف کرد. خوب حق هم داری که پشت سر هر کسی که بیرون می رود فریاد بزنی و گریه کنی که «ددر!»، و چقدر دلم می گیرد و هر بار بغض می کنم وقتی برای خوش کردن دلت مجبوریم به جای بیرون بردنت، سوار آسانسورت کنیم و بالا و پایین ببریمت یا چند دقیقه ای در پارکینگ خانه همراهی کنیم دویدن هایت را، تا یادت برود که دلت فضای باز می خواهد و درخت و پارک و تاب و سرسره. تو در خانه حبسی، برای اینکه سهم کمتری از هوای آلوده داشته باشی و من باز هم نگران از اینکه برای درمان یک مشکل، هزاران مشکل دیگر تقدیمت می کنم. حبسی و افتاب نمی بینی، با کمبود ویتامین د. چه کنیم؟ ویتامین د. که می گویند کمبودش منشا هزار درد است، از جمله ام.اس.! حبسی و جای دویدن و فعالیت نداری، با مشکلات ناشی از کم تحرکیت چه کنم؟ با مشکلات روحی ناشی از محبوس بودنت چه کنم؟ چه کنم؟

سال دیگر را چه کنیم و سال های بعد را، که دیگر با آسانسورسواری دلت خوش نمی شود، که باید بروی مهدکودک و مدرسه. اصلا مگر می شود همیشه در خانه حبست کرد؟ کاش حبس فایده داشت! چه کنیم؟ دستگاه تصفیه هوا بگذاریم در خانه؟ بالاخره که تا یکی دو سال دیگر مجبوری از خانه بیرون بروی و ساعت های زیادی خارج از خانه باشی. از این شهر برویم؟ برویم به شهر پدری خودم، مشهد؟ وضعیت آنجا هم که مشابه اینجاست، و هر سال حداقل چند روز تعطیلی دارند! شهرهای دیگر؟ همه جا آسمان همین رنگ است. رنگ خاکستری مرگ!

نوشته بودم: “سالهای دیگه رو چه کنیم؟” چه کردیم؟

یک سال بعد، پاییز و زمستون ۹۳: طبق آمار اوضاع آلودگی هوا به خاطر بنزین های جدید به مراتب بهتر از سال قبله، ولی یاسمین شش ماه کامل مریض بود. شش ماه از این دکتر به اون دکتر می رفتیم. حداقل ماهی دوبار. یکی می گفت حساسیت شدیده که با آلودگی بدتر میشه. یکی می گفت آسم داره. شش ماه براش اسپری می زدیم. شش ماه داروی ضدحساسیت خورد. حساسیت باعث عفونت می شد. از ریه هاش عکس گرفتیم. چندین بار آنتی بیوتیک قوی خورد. از ترس بدتر شدن حساسیت هر نوع شکلات و بستنی براش منع شده بود. خودش با حسرت نگاه می کرد، اما می گفت من مریضم، نمی تونم بخورم. اون اواخر مریضی به بازیهاش هم وارد شده بود. می رفت توی اتاق، می گفت می رم دیدن دوستم که مریضه. خودش می گفت پس کی میریم دکتر؟ آخرین بار دکتر بهمون گفت تا این بچه تهران زندگی کنه اوضاع همینه.

بهار ۹۴: هوا بهتر شد، اوضاع یاسمین هم بهتر شد. گهگاهی پارک می رفت؛ ولی خودش عادت کرده بود قبل رفتن نگاه کنه به آسمون. اگه آبی بود، اون روز پارک می رفتیم؛ اگر خاکستری بود، خونه.

تابستون ۹۴: مهاجرت کردیم. اومدیم جایی که آسمونش همیشه آبی هست. یاسمین باز عادت داشت قبل رفتن به پارک آسمون رو نگاه کنه. بهش می گفتیم نگران نباش، اینجا همیشه آسمون آبیه. اوایل باورش نمیشد و باز هم نگاه می کرد و از دیدن آبی آسمون خوشحال می شد. الان دیگه این عادت از سرش افتاده.

پاییز و زمستون ۹۴: ۷ ماه پاییز و زمستون سرد اینجا رو که حتی تا -۴۵ درجه هم رسید تجربه کردیم. اینجا توی مهد تا وقتی دما زیر -۳۰ نباشه، حداقل دو ساعت در روز بچه ها توی حیاط بازی می کنن. بیشتر روزها بیرون بودن. دو سه بار تو دمای -۱۵ تا -۲۰ به اندازه یه نصفه روز بیرون رفتیم برای تفریحات زمستونی. یاسمین کل این مدت دو بار بیشتر دکتر نرفت که فقط یک بارش رو آنتی بیوتیک ضعیف خورد.

بهار ۹۵: هوا دوباره خوب شده. بدون لباس گرم و سبک می ریم پارک که یاسمین بازی کنه. خودمون راحت نفس می کشیم. خیالمون از نفسهای یاسمین راحته. مدت ها توی چمن ها می دوه. به آسمون آبی نگاه می کنیم و خوشحالیم. فقط همین یک دلیل هم می تونه با اطمینان مجابمون کنه که تصمیم درست گرفتیم برای اومدن، که دیگه برنگردیم به اون آسمون خاکستری نفرت انگیز شهر سربی. با این وجود چیزی که همیشه دلمون رو می سوزونه فکر کردن به بچه هاییه که هنوز اون هوا رو نفس می کشن.

۱. شب بود. یاسمین یه استیکر به دستش چسبوند و می خواست بخوابه. نگران بود که استیکر ممکنه تو خواب کنده بشه. بهش گفتم استیکر روی پوست خیلی نمی مونه و با چند تکون جدا میشه. الان نزن. بذار صبح بزن که دیرتر کنده بشه. گفت نه. دوستهام می زنن، تو مهد می خوابن باهاش، کنده نمیشه. فهمیدم تتو داشتن دوستهاش. بهش گفتم اون تتو هست که کنده نمیشه. استیکر کنده میشه. باید برات تتو بخریم، اون موقع راحت می زنی. ناراحت بود و غر می زد که همین الان میخوام. بعد از یکی دو بار که براش توضیح دادم و بهش قول دادم که سرچ کنم، یه گریه از ته دل کرد واسه چند دقیقه. بعد آروم شد. استیکر رو از دستش جدا کرد و آروم خوابید. وقتی هم باهاش صحبت کردم که حتما براش می گیریم، با خنده خوابش برد.

۲. سه هفته پیش که هوا بهتر شد تصمیم گرفتیم برای یاسمین دوچرخه بخریم. یه مقدار سرچ کردم و یه دوچرخه مناسب پیدا کردم. جمعه بود و خوشحال با یاسمین رفتیم سمت فروشگاه که دوچرخه رو بخریم. توی راه کلی خیالپردازی کردیم که آخر هفته رو کلی دوچرخه سواری می کنه و خوش می گذرونه. به فروشگاه که رسیدیم، دیدیم اون مدل رو نداره و فقط آنلاین میشه خریدش که اونم چند روزی طول می کشید تا به دستمون برسه. توی مدتی که ما دنبال دوچرخه می گشتیم یاسمین روی دوچرخه های نمونه می نشست و خوشحال بود. وقتی فهمید، اول پیشنهاد داد که دوچرخه های دیگه رو بخریم. یکم با حمید دوچرخه هایی که سایز یاسمین بود رو نگاه کردیم و سعی کردیم توی اون مدت کوتاه سرچ کنیم ببینیم خوب هستن یا نه، ولی فایده نداشت. براش توضیح دادیم که اون چیزایی که ما دنبالش هستیم رو اینها ندارن. ناراحت شد. و هی اصرار می کرد که یکی از همین ها رو بخریم. بهش گفتیم که ما هم ناراحتیم، ما هم خوشحال بودیم که می خوایم بریم دوچرخه سواری کنی. مدلهای مختلف رو نشون می داد و می گفت: من فردا می خوام برم دوچرخه سواری. بعد از یه مدت تقریبا کوتاه، یهو شروع کرد از ته دل گریه کردن. بغلش کردیم. آروم که شد، پرسیدیم بریم؟ گفت آره. فردا اسکوتر بازی می کنم.

۳. چند وقت پیش برای یاسمین توضیح دادیم که اگه داری با کسی صحبت می کنی لازم نیست هر اتفاقی که توی خونه افتاده رو تعریف کنی. اگه می خوای چیزی بگی و تعریف کنی، از خودت بگو. ما هم همیشه این کار رو می کنیم. از خودمون می گیم. بهش گفتیم دیدی اگه می خوایم چیزی راجع به خودت تعریف کنیم بهت می گیم خودت بگو. به خاطر اینه که هر کی خوبه در مورد خودش بگه. فردا صبحش داشت با مامان مریم و بابا ممد صحبت می کرد. گفت: دیشب شیرینی نخوردم که دلم مثل بابام درد نگیره. ازش پرسیدن: ااا بابات دلش درد می کرد؟ یکم مکث کرد: گفت آره. بعد یهو شروع کرد سینا رو صدا زد. (به صورت کاملا واضحی برای ما) بحث رو عوض کرد. این در حالی بود که روز قبلش کلا معده حمید به هم ریخته بود و به بالا آوردن ختم شده بود. چیزی که کلا تو ذهن بچه ها خوب می مونه و یاسمین معمولا تو اولین اتفاق روز که بخواد تعریف کنه از اینجور چیزا غافل نمیشه. ولی این بار فرق داشت. انگار قبل از اینکه بیشتر وارد جزئیات قضیه بشه، یاد حرف ما افتاد و جلوی خودش رو گرفت.

یاسمین خیلی وقتها تو خواب بلند بلند حرف می زنه. دیشب تازه داشت چشمهامون گرم خواب می شد که یهو صداش رو شنیدیم که گفت: because you are my.. و بعد صداش آروم و قطع شد.

خواب از سرمون پرید!

۶ ماه و ۲۲ روز از شروع مهدکودک گذشته.

دونستن اینکه موقعی که بچه ها دارن کاری انجام میدن یا به نظر میرسه که دارن فکر میکنن، واقعا دارن به چی فکر میکنن، همیشه برام جالب بوده.

مهدکودک یاسمین، برای هر روز این هفته یه اسمی انتخاب کرده و بچه ها قراره هر روز، آداب اون روز رو انجام بدن!

یه روز Princess Day که همونطور که از اسمش برمیاد، روزیه که بچه ها با لباس پرنس و پرنسس میتونن برن مهدکودک. یه روز دیگه Crazy Hair Day که قراره بچه ها با مدلهای موی عجیب و غریب برن مهد. یه روز Jersey Day که بچه ها با لباس تیم ورزشی مورد علاقه شون یا کلا با لباس ورزشی میرن مهد. یه روز ‌هم که جشن Saint Patrick’s Day که یه جشن ایرلندیه و به مناسبت مرگ یکی از رهبران مسیحی ایرلندی به نام سن پاتریک، لباسهای سبز با علامت خاصی میپوشن (ما هم تعجب کردیم که اینجا برای مرگ جشن میگیرن به جای عربده کشی!). یه روز هم Pajama Day که بچه ها با لباسهای تو خونه و راحتی میتونن برن مهدکودک.

برای روز پرنسس، قرار شد یه لباس برای یاسمین بخریم. مثل همه ی دختر بچه های دیگه، یاسمین هم دنبال لباس آنا و السا، شخصیت های کارتون Frozen بود. رفتیم فروشگاه Party City برای خرید لباس. لباس آنا و السا رو گرفتیم جلوش و گفتیم که انتخاب کن. یه مقدار فکر کرد و نگاه کرد و لباس آنا رو انتخاب کرد. داشتیم میرفتیم سمت صندوق که حساب کنیم که من ازش پرسیدم: «حتما دوستش داری این لباس آنا رو؟‌» یه کمی فکر کرد و گفت: «دوستش دارم. ولی لباس السا رو بیشتر دوست دارم. اما چون مامان نمیتونه موهام رو شبیه موهای السا درست کنه (و میتونه شبیه آنا درست کنه)، لباس آنا رو انتخاب کردم!» اینجا بود که ما فهمیدیم یاسمین اون موقعی که از دید ما داشته فکر میکرده یا شایدم همینجوری وقت تلف میکرده، دقیقا داشته به صورت منطقی برای خودش استدلال میکرده و در نهایت طبق نتیجه ی استدلالش لباس رو انتخاب کرده! خلاصه که با دهن باز و متعجب از این اتفاق، بهش گفتیم که اگه میخواد لباس السا رو انتخاب کنه و لازم نیست حتما موهاش شبیه موهای السا بشه، به جاش تاج میذاریم سرش و اونم قبول کرد و خوشحال و خندان رفت لباس السا رو برداشت.

خلاصه که فهمیدیم تفکر بچه ها رو نباید اصلا دست کم گرفت.

کنسرت ابی نزدیک و نزدیک تر می شد. واسه اینکه یاسمین توی کنسرت خسته نشه و حتی بتونه همراهی کنه و خوشش بیاد، از یه ماه قبل شروع کردیم تو ماشین آهنگای ابی رو گوش دادن. خیلی سریع مدادرنگی رو یاد گرفت و می خوند. ولی بین این آهنگها توجهش به چند مورد جالب بود:

١. توی یه شعر می گه: “به دنبال توام منزل به منزل، پریشان می روم ساحل به ساحل. به خواب دیده ام رویا به رویا، به یادت بوده ام فردا به فردا. ” از حمید می پرسه فردا به فردا یعنی چی؟ حمید براش توضیح می ده، می گه ساحل به ساحل یعنی چی و …

٢. می گه: قلب تو قلب پرنده… توی این روزای تاریک، پشت این شبهای روشن” می گه: شب روشن؟ مگه شب روشنه؟

جالبه که یه سری شعرها رو کلمه سخت داره می خونه و نمی پرسه یعنی چی. وقتی می پرسی ازش می دونی این کلمه یعنی چی می گه نه. ولی به این نکته ها حساسه. این قضیه هم ثابت می کنه بچه ها موقع یادگیری زبان به جای اینکه جزء به جزء یه جمله براشون مهم باشه مفهوم کلیه که براشون مهمه. جزئیات رو بعدا خودشون به مرور یاد می گیرن. 

یاسمین از حدود ۱۹ ماهگی تا ۲۲ ماهگی یهو به صورت انفجاری تو حرف زدن پیشرفت کرد. تا قبل اون فقط کلمه می گفت، یا به زور دو تا کلمه رو به هم می چسبوند. ولی یهو شروع کرد جمله گفتن، جمله هاش بیشتر و بیشتر شد و کلماتش هم بیشتر. اوایل واضح صحبت نمی کرد، ولی دیگه تا ۲۲ ماهگی اینقدر پیشرفت کرد که صحبتش هم حتی واضح شد.

حالا یادگیری انگلیسیش هم کم کم داره وارد همچین مرحله ای می شه. کم کم داریم ازش جمله می شنویم. هر روز کلماتی که می گه بیشتر می شه. در عین حال خجالتش داره می ریزه و واسه ما هم یه سری چیزا تعریف می کنه. و نکته مهم اینکه داره اعتماد به نفسش بالا می ره. چند روز پیش می گفت من دیگه یاد گرفتم انگلیسی با دوستام صحبت کنم. یکی دو روز قبلش حمید از مربی های مهدش در مورد وضعیت حرف زدنش پرسیده بود و اونها هم گفته بودن وقتهایی که با بچه ها دور همن، همش داره صحبت می کنه و اوضاع کاملا خوبه.

یه اتفاق دیگه هم در ادامه پست قبل اینه که وسط فارسی حرف زدن کلمات انگلیسی به کار می بره. این اتفاق در مورد همون کلماتی می افته که مفهوم کلی و جای استفاده اش رو یاد گرفته ولی نتونسته (یا تلاش نکرده) معادل فارسیش رو پیدا کنه. در واقع وقتی ازش می پرسیم که این کلمه تو فارسی معنیش چی میشه نمی تونه جواب بده، ولی مفهوم کلی رو فهمیده و تو مهد حتی بر اساس موفعیت واکنش درست به اون قضیه نشون می ده.

اینم موارد این چند روزه، صرفا جهت اینکه در تاریخ ثبت بشه که با شنیدن چه چیزایی قند تو دل ما آب می شد!

• امروز با مایکل تو مهد دنس danceکردم!
• امروز براکلن bellyش درد می کرد، نیومد تو حیاط واسه بازی. (حمید گفته می دونی belly یعنی چی؟ گفته نه)
• امروز من خییییلی خوابیدم. مربیهام بهم گفتن tired؟ منم گفتم آره دیگه باز خوابیدم! (ازش پرسیدم می دونی tired یعنی چی؟ گفت نه)
• امروز sleighمون یخ زده بود تو حیاط.
• امروز (?)fish kim مون خراب شد، مایکل برد خونشون درستش کنه (فهمیدیم که منظورش قلاب ماهیگیریه. البته قسمت دوم کلمه رو ما هم هنوز نفهمیدیم که یعنی چی، هر چی هم سرچ کردیم چیزای مرتبط مشابه پیدا کردیم و ازش تایید بگیریم که اونو شنیده، قبول نکرد)
• امروز watermelon خوردیم، همون هندونه دیگههه!
• امروز سر چهارپایه دستشویی با امیلی دعوام شد. هی من می کشیدم، هی اون می کشید. هی من می گفتم دیگه باهات بازی نمی کنم، هی اون می گفت. بعد از یکم اصرار که چجوری می گفتی باهات بازی نمی کنم، گفت: گفتم not any more, play!
• دیروز وقتی رسیده مهد به حمید گفته من کورن فلکس می خوام . حمید گفته خودت برو به مایکل بگو. بعد شنیده که یاسمین رفته گفته : Mike! I wanna corn flakes
• شعرهای انگلیسی برای خودش می خونه. روزهای هفته و ماه های سال رو با شعر یاد گفته. اوایل به اکتبر می گفت اتبر و اصرار داشت که ک نداره. ولی امروز خودش اعتراف کرد که فهمیدم اکتبر درسته.

البته اینکه هی وسط جمله فارسی کلمه انگلیسی بگه رو خودمون دوست نداریم (اگرچه که اجتناب ناپذیره)، ولی داریم تلاش می کنیم که بهش معنی فارسیش رو بگیم که با اون جایگزینش کنه. بعدش هم غیرمستقیم جمله رو با معنی فارسی اون کلمه تکرار کنیم.

اگه بخوایم از تازه ترین های یاسمین بگیم بیشترش مربوط به یادگیری انگلیسیه. هر روز یه چیز جدید رو می کنه. ولی در کل فرایند یادگیریش جالبه. انگار دوباره داریم همون روال یادگیری فارسی رو به چشم می بینیم.

اولش فقط گوش می داد. هیچی نمی گفت. فط چند تا کلمه که از ما یاد گرفته بود واسه نیازهای اولیه تو مهدکودک. بعد تو بازی ها شروع کرد به درآودرن اصوات، ولی تقریبا لحن انگلیسی رو گرفته بود. اوایل کل این اصوات بی مفهوم بود. کم کم این اصوات رو سعی می کرد با and به هم بچسبونه. بعد از یه مدت می تونستی چند تا کلمه بین این صداها تشخیص بدی. البته کلمات کاملا بی ربط به بازی بود. بعدتر، هر از چند گاهی مربیش از کلمه یا دوکلمه ای هایی (مثل red pants) که تو مهدکودک می گفت، برامون تعریف می کرد. بعد از یه مدت تک و توک چند تا جمله رو البته اونم از زبون مربیش شنیدیم که گفته: Look at me! یا Yasi is going up! تا مدتی وقتی چیزی از مهد تعریف می کرد و مثلا می گفت مربیم یه حرفی زده، ازش که می پرسیدیم دقیقا چی گفت به انگلیسی؟ بهمون نمی گفت. شاید اون موقع می فهمید ولی هنوز نمی تونست تکرارش کنه. ولی الان بهمون میگه. جمله کامل رو هم می گه. حتی خودش بعضی وقتها (البته با کلی خجالت و یعد از کلی تلاش ما برای کشیدن از زیر زبونش) جملات خودش رو هم می گه. دیروز برای حمید تعریف کرده که بعضی وقتها که اسم دوستهام یادم می ره، می رم بهشون می گم: what’s your name؟ یا برای من تعریف می کرد که دوستش بهش گفت Come to my house! خلاصه دیگه به نظر میرسه ارتباط کلامیش هم تو مهد با بچه ها خوب برقرار شده.

یه تفاوت دیگه هم که یادگیری زبان تو این سن داره اینه که گویا سعی نمی کنن واسه هر چیزی معادل زبانی رو که بلدن پیدا کنن. هنوز مدل یادگیریشون به همون شکل زبان اوله. اینجوری که یک کلمه رو اول مفهومش رو نمی دونن، بلکه کم کم دقت می کنن که کجا استفاده میشه و بسته به اون، اون کلمه کم کم براشون مفهوم پیدا می کنه. شاهد این قضیه هم اینه:

یاسمین: مایکل برای teacherمون اومده.

حمید: می دونی teacher یعنی چی؟

یاسمین: نه!

حمید: یعنی مربی، معلم.

یاسمین: آهاااااان! مایکل اومده که teacherمون باشه!

یعنی وقتی معنی فارسیش رو فهمید، جمله بندی فارسیش رو بر اساس اون درست کرد، در حالیکه تا قبل از این قضیه teacher رو به عنوان نقش مایکل تو مهد پذیرفته بود.

حتی بعدش گفت مایکل new teacherهست. باز پرسیدم میدونی new یعنی چی؟ گفت نه. خلاصه برخلاف ما که کلمه به کلمه معنی کلمات رو یاد می گیریم و بعد دستور زبان رو، این بچه ها اول خود کلمه یا اصطلاح رو یاد می گیرن و کم کم میفهمن کجا باید استفاده کنن و اینجوری اون اصطلاح به مرور براشون معنی پیدا می کنه.